Het Dagblad van het Noorden publiceerde op 6 juli mijn opinieartikel ‘Geologische berging biedt kernenergie kansen’ (klik op de vet gemaakte tekst of zie elders op deze website onder Actueel>Nieuws om het hele artikel te lezen). Daarin stelde ik a) dat we zonder kernenergie de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs (2015) niet kunnen halen; b) dat met de optie van geologische berging van kernafval (tot op een diepte van 5 kilometer) er nu eindelijk een veilige oplossing voor dat afval in zicht lijkt; en c) dat er grote ecologische en gezondheidsbezwaren kleven aan energie geleverd door windmolens, zonnepanelen, biomassa en waterkracht.
De Groningse publicist en geharnast tegenstander van kernenergie Herman Damveld reageerde daar een aantal dagen later (10-7) op door allereerst nogmaals te waarschuwen voor opslag van kernafval in zoutkoepels (‘Op geologische berging kernafval valt heel wat af te dingen. Inspraakperiode opslag kernafval loopt tot 11 juli‘ – klik op de vet gemaakte tekst om het hele artikel te lezen). Daar hamert hij al jaren op en daar heeft hij wat mij betreft volkomen gelijk in. Waar hij geen gelijk in heeft, is om mij op basis van mijn artikel van wensdenken ten aanzien van thoriumcentrales te betichten. Nergens in dat artikel pleit ik voor thoriumcentrales, ik stelde slechts: ‘Van thoriumcentrales wordt zelfs gezegd dat ze ‘inherent veilig’ zijn, wat betekent dat de kernsplijting automatisch stopt, mocht er onverhoopt iets misgaan.’
Waar het pijnlijk wordt, is als Herman Damveld de optie van geologische berging van kernafval afdoet als ‘een onbewezen technologie’ en stelt: ‘Bovendien gaat deze berging op voor maar een deel van het radioactieve afval, namelijk het zogeheten kernsplijtingsafval.’ Pijnlijk, want het was juist Herman Damveld die mij een aantal maanden geleden op deze mogelijkheid wees in zijn publicatie ‘Berging hoogradioactief afval in diepe boorgaten bij Petten, Almelo of ook Borssele?’.
Daarin steekt hij zijn enthousiasme voor deze optie niet onder stoelen of banken: ‘Het ligt voor de hand om dit (de opslag van laag- en middelradioactief afval, RK) te combineren met berging in diepe boorgaten van hoogradioactief afval. Het plan voor berging in diepe boorgaten sluit aan bij internationale ontwikkelingen, met name in de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Noorwegen.’ Verder wijst hij op een succesvolle test met diepe boorgaten van de Amerikaanse onderneming Deep Isolation in 2019 en verwijst hij naar een rapport van Leo van de Vate (kernenergiedeskundige) uit 2018: ‘Bij Borssele of Petten kan in drie diepe boorgaten eenmalig al het bestaande Nederlandse hoogradioactieve afval (99,9 % van de totale radioactiviteit) veilig worden opgeborgen, aldus het rapport’. Dit alles zonder enige kanttekening of kritische noot zijnerzijds.
Hij eindigt zijn korte publicatie met een rapport van 20 maart 2023 van Deep Isolation voor de Britse overheidsorganisatie die verantwoordelijk is voor de opslag van radioactief afval. ‘Daarin staat dat 96% van het radioactieve afval dat naar verwachting geproduceerd wordt tot het jaar 2200, in diepe boorgaten opgeborgen kan worden. Het gaat dan zowel om vaten met kernsplijtingsafval als om uitgewerkte brandstofelementen en plutonium. Ook in Duitsland is er belangstelling voor dit concept. In Nederland heeft de COVRA (Centrale Organisatie voor Radioactief Afval, RK) op 4 november 2020 laten weten aan te sluiten bij het onderzoek naar berging in diepe boorgaten. Kan dat ook op het terrein van de COVRA of is Petten of Almelo beter?’
Dat een en ander nog nader uitgewerkt moet worden, is al net zo’n open deur als dat het belang van deze optie gigantisch is. Het zou Herman Damveld sieren om de hand in eigen boezem te steken als hij nu meent dat geologische berging voorlopig eigenlijk helemaal geen geschikte oplossing biedt voor kernafval. Het lijkt er nu sterk op dat hij aan de ene kant de optie van geologische berging omarmt om de opslag van kernafval in zoutkoepels door te kunnen strepen, maar vervolgens diezelfde optie weer afserveert als die wordt gebruikt om kernenergie te omarmen.
Maar belangrijker is misschien nog wel om van een geharnast tegenstander van kernenergie als Herman Damveld te horen hoe we zonder kernenergie dan wel de klimaatdoelen van Parijs zouden moeten halen, gegeven het feit dat de groeiende opwek van energie door duurzame bronnen de mondiale stijging van het energiegebruik niet of nauwelijks kan bijbenen? En gegeven het feit dat aan die duurzame bronnen grote ecologische bezwaren kleven.
Omdat het Dagblad bovenstaande reactie niet (ook niet online) heeft geplaatst, heb ik het rechtstreeks naar Herman Damveld, met wie ik al jaren mailcontact heb, gemaild. Daarbij legde ik hem expliciet de volgende vier vragen voor:
1) Hoe kunnen we volgens jou zonder kernenergie dan wel de klimaatdoelen van Parijs halen, gegeven het feit dat de groeiende opwek van energie door duurzame bronnen de mondiale stijging van het energiegebruik niet of nauwelijks kan bijbenen? En gegeven het feit dat aan die duurzame bronnen grote ecologische bezwaren kleven?
2) Waren de kanttekeningen bij geologische berging die je in jouw bijdrage van 10-7 noemt niet ook al bekend bij het versturen op 29-03-2023 van jouw publicatie ‘Berging hoogradioactief afval in diepe boorgaten bij Petten, Almelo of ook Borssele?’?
3) Ben je het met me eens dat het er sterk op lijkt dat je aan de ene kant de optie van geologische berging hebt omarmd om de opslag van kernafval in zoutkoepels door te kunnen strepen, maar vervolgens diezelfde optie weer hebt afgeserveerd toen die door mij werd omarmd als argument pro kernenergie?
4) Waarom heb jij je ertoe verlaagd om mij op basis van mijn artikel van wensdenken ten aanzien van thoriumcentrales te betichten, waar ik over thoriumcentrales slechts stelde: ‘Van thoriumcentrales wordt zelfs gezegd dat ze ‘inherent veilig’ zijn, wat betekent dat de kernsplijting automatisch stopt, mocht er onverhoopt iets misgaan.’?
Per kerende mail liet hij me weten niet op mijn vragen in te gaan en mijn mail te wissen omdat ik hem een ‘geharnast tegenstander van kernenergie’ heb genoemd en hij dat als een diskwalificatie van zichzelf beschouwt. Beetje vreemd voor iemand die al meer dan 45 jaar op vele podia (de Volkskrant, Trouw, Dagblad van het Noorden, VPRO, internet) op de gevaren van kernenergie wijst. Beetje vreemd ook als je er voor de zekerheid toch maar even de Van Dale bij pakt en daar bij ‘geharnast’ leest: ‘2 (fig.) bestand tegen felle aanvallen en slagen, weerbaar of strijdbaar: een geharnast strijder, debater 3 (fig.) goed geadstrueerd, van goede argumenten voorzien: een geharnast betoog‘. Hoe kun je daar nu aanstoot aan nemen?
Ronald Kaatee
voorzitter